Duimen of toch maar een speen?
Drs. T. de Vos - van der Hoeven - maart 2004
De eerste zes maanden van hun leven hebben alle baby's een zeer sterke zuigbehoefte. Het ene kind heeft aan het meerdere malen drinken voldoende om in deze zuigbehoefte te voldoen (vooral borstgevoede kinderen kunnen vaak goed hun zuigbehoefte kwijt bij het drinken). Het andere kind heeft nog een enorme behoefte aan sabbelen naast de voedingen en gaat op zijn of haar duim of op een speen sabbelen. Na zes maanden neemt de zuigbehoefte wat af, maar dan is het duimen of op een speen sabbelen een gewoonte geworden en vindt het kind ook troost in het sabbelen. Het sabbelen geeft een gevoel van geborgenheid, ontspanning en vertrouwdheid. Wanneer het kind nog wat ouder wordt, is het duimzuigen echt alleen nog een gewoonte omdat het kind het dan ook niet meer nodig heeft als troost of ontspanning. Het heeft hier dan andere middelen voor.
Voor een baby is het zuigen op de borst, fles, duim of speen in sommige opzichten ook goed. In de eerste maanden is het goed voor de ontwikkeling van de kaak en voor de ontwikkeling van het gevoel in de mond. Maar wanneer de eerste tanden beginnen door te komen is het eigenlijk toch aan te raden het duim -of speenzuigen af te leren. Dat is vaak heel erg moeilijk.
De ene baby duimt wel, de ander niet en het waarom hiervan is niet bekend. Soms is op een echo zelfs te zien dat het kindje in de buik al duimt. De meeste kinderen die duimen hebben ook een duidelijke voorkeur voor een van beide duimen.
Wanneer een baby enkele dagen na de geboorte een sterke zuigbehoefte lijkt te hebben en de duim in de mond begint te stoppen is het beter een speen aan te bieden.
Een speen heeft een aangepaste maat en vorm en een speen is gemakkelijker af te leren omdat de speen daadwerkelijk weggenomen kan worden. Het afwennen van de duim vraagt om veel meer medewerking van het kind en dit is op jonge leeftijd nog erg moeilijk.
Drs. T. de Vos - van der Hoeven - maart 2004
De eerste zes maanden van hun leven hebben alle baby's een zeer sterke zuigbehoefte. Het ene kind heeft aan het meerdere malen drinken voldoende om in deze zuigbehoefte te voldoen (vooral borstgevoede kinderen kunnen vaak goed hun zuigbehoefte kwijt bij het drinken). Het andere kind heeft nog een enorme behoefte aan sabbelen naast de voedingen en gaat op zijn of haar duim of op een speen sabbelen. Na zes maanden neemt de zuigbehoefte wat af, maar dan is het duimen of op een speen sabbelen een gewoonte geworden en vindt het kind ook troost in het sabbelen. Het sabbelen geeft een gevoel van geborgenheid, ontspanning en vertrouwdheid. Wanneer het kind nog wat ouder wordt, is het duimzuigen echt alleen nog een gewoonte omdat het kind het dan ook niet meer nodig heeft als troost of ontspanning. Het heeft hier dan andere middelen voor.
Voor een baby is het zuigen op de borst, fles, duim of speen in sommige opzichten ook goed. In de eerste maanden is het goed voor de ontwikkeling van de kaak en voor de ontwikkeling van het gevoel in de mond. Maar wanneer de eerste tanden beginnen door te komen is het eigenlijk toch aan te raden het duim -of speenzuigen af te leren. Dat is vaak heel erg moeilijk.
De ene baby duimt wel, de ander niet en het waarom hiervan is niet bekend. Soms is op een echo zelfs te zien dat het kindje in de buik al duimt. De meeste kinderen die duimen hebben ook een duidelijke voorkeur voor een van beide duimen.
Wanneer een baby enkele dagen na de geboorte een sterke zuigbehoefte lijkt te hebben en de duim in de mond begint te stoppen is het beter een speen aan te bieden.
Een speen heeft een aangepaste maat en vorm en een speen is gemakkelijker af te leren omdat de speen daadwerkelijk weggenomen kan worden. Het afwennen van de duim vraagt om veel meer medewerking van het kind en dit is op jonge leeftijd nog erg moeilijk.
Het beste is het duim- of speenzuigen voor het eerste jaar af te leren. Maar dit kan heel moeilijk zijn omdat het dan zonder de medewerking van het kind moet gebeuren. Daarom wordt vaak het advies gegeven in ieder geval met een jaar of vier/ vijf de speen of duim af te leren. wanneer het kind er niet uit zichzelf mee stopt. Het sabbelen op een speen of duim kan namelijk een aantal nadelige gevolgen voor het kind hebben.
In de eerste plaats is het vele zuigen op een speen of duim niet goed voor de stand van de tanden. Door het duimen of het speensabbelen kunnen de boventanden niet goed groeien. Gelukkig herstelt dit bij het melkgebit nog wel wanneer er drie maanden niet gesabbeld wordt. Maar ook kunnen de tanden scheef gaan staan. Daarom is het zeer sterk aan te raden in ieder geval voor het doorkomen van het blijvende gebit ( 5/6 jaar) het duim- of speen zuigen af te leren. Het kind is dan op een leeftijd dat goed uitgelegd kan worden waarom het zuigen afgeleerd moet worden. Wanneer een kind na het zesde jaar nog duim zuigt of een speen heeft kunnen de tanden naar voren gaan staan, maar wordt ook de ontwikkeling van het verhemelte beïnvloed. Het verhemelte komt dan meer bol te staan en dit kan in sommige gevallen tot gevolg hebben dat het neus-tussenschotje scheef komt te staan.
Het veel sabbelen op duim of speen kan er ook voor zorgen dat het kind onduidelijk gaat praten. Een kind dat steeds met een duim of speen in zijn mond loopt is moeilijker te verstaan. Maar ook wanneer de speen of duim uit de mond is, blijkt er vaak onduidelijke spraak waargenomen te worden, vooral met betrekking tot de uitspraak van de 's' en 'z'. Door het vele sabbelen kan de tongpunt wat slapper worden. Door de tong teveel naar voren te brengen gaat het kind dan slissen.
Een ander probleem dat we vaak zien bij kinderen die veel op hun duim of speen sabbelen, is dat het kind te veel door de mond ademt. Hierdoor krijgt het kind ongezuiverde, koude en droge lucht binnen (de neus zuivert de lucht en bevochtigt deze). Dit kan leiden tot keelontsteking, veel hoesten, vaker verkouden en oorontsteking. Maar door het mond-ademen kan het kind ook een afwijkende tand- en kaakstand ontwikkelen. En door het mond ademen droogt de mond ook meer uit, waardoor de kans op gaatjes in het gebit ook groter wordt.
Ook wanneer het kind nog niet gestopt is met het duimen of nog geen afscheid heeft genomen van de speen, kunnen ouders al het een en ander doen om de gevolgen van het vele sabbelen te voorkomen.
Zo kan het goed zijn om nadat het kind in slaap gevallen is de speen of duim uit de mond te halen (wanneer die niet al vanzelf uit de mond gevallen is) en de mond te sluiten. Hiermee wordt voorkomen dat het kind van het mond-ademen een gewoonte maakt.
Overigens is het goed om te controleren wat het kind doet wanneer de speen na het in slaapvallen weggenomen wordt. Het is niet de bedoeling dat het kind dan de duim in de mond stopt. Het is dan beter de speen weer terug te geven.
Maar ook kan vanaf de leeftijd van anderhalf/ twee jaar samen met het kind gewerkt worden aan het stimuleren van het neusademen. Spelenderwijs kan het kind het mond-ademen afleren.
Dit kan door samen met het kind liedjes te neuriën of een auto na te doen. Ook vinden kinderen het vaak leuk om voor de spiegel de lippen op elkaar te persen en dan bolle wangen te maken. Met een rietje een balletje of watje vooruit blazen kan ook een leuk spelletje zijn om het neus-ademen te stimuleren. En ook zo iets simpels als aan bloemen ruiken kan het neus-ademen al stimuleren.
Naast deze spelletjes is het ook aan te raden het kind zo veel mogelijk uit een (tuit)beker te laten of met behulp van een rietje te laten drinken.
Het stoppen met de speen is gemakkelijker uit te voeren dan het stoppen met duimen, omdat de speen weggenomen kan worden, waardoor het kind gewoon niet meer kan sabbelen. De duim blijft steeds aanwezig en het afleren van het duimen vraagt dan ook om sterkere medewerking van het kind.
Om het duimen te stoppen moet het kind zelf gemotiveerd zijn te stoppen. Ook is het het beste om een rustige periode te kiezen. In een drukke periode of een periode dat het kind gespannen is, zal het afleren van het duimen of de speen extra moeilijk zijn.
De eerste stap in het afleren van het duimen is het in kaart brengen van de momenten waarop het kind duimt. Het beste is het om te starten met het afleren van de momenten overdag dat het kind het meeste duimt. Overdag kan het kind bewust meewerken aan het stoppen. Het is dan ook belangrijk om het kind uit te leggen waarom het beter is te stoppen met het duimen. Het kind kan geholpen worden op de momenten dat het vaak duimt door het kind af te leiden en door het andere vormen van rust en troost te bieden (even op schoot, spelletje doen, gesprekje etcetera). Het is ook goed om het 'niet duimen' te belonen zodat het kind extra gemotiveerd wordt het duimen te laten. Regelmatig een compliment kan al een beloning voor het kind zijn.
Bij het slapen gaan en 's nachts kan de speen gewoon niet aangeboden worden waardoor het kind geen mogelijkheid heeft. Maar voor een kind dat duimt is het vaak juist 's nachts moeilijk het duimen af te leren omdat het duimen dan onbewust gebeurt. Het kind kan dan geholpen worden door een pleister om de duim te doen, een want/ handschoen aan te trekken of een vingerpoppetje over de duim te schuiven.
Het is niet altijd gemakkelijk het duimen of de speen af te leren. Maar het is wel zeer sterk aan te raden om problemen met spraak, ontwikkeling van tanden en kaak en problemen door ademhaling door de mond te voorkomen. En deze vervelende gevolgen van duimen of speenzuigen leveren vaak juist de motivatie bij het kind en de ouders op om de duim of speen toch af te leren.
Er zijn verschillende boeken die kinderen kunnen helpen bij het stoppen met de speen of duim. Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- Karel en zijn duimpje, Liesbet Slegers (2 tot 4 jaar)
- Ik Duim Voor Jou, Ann Lootens (3 tot 6 jaar)
- Het dekselse geduim van Demi, Barbara Bechtold-Dingemans (3 tot 8 jaar)
- Sem zonder speentje, Pauline Oud (2 tot 4 jaar)
- Ebbie zonder speen, Marjet Huiberts (2 tot 4 jaar)
- De Lumies zoeken een speen, Sabine Wisman (2 tot 5 jaar)
- Kleine Huppel kan al zonder ..., Aline de Pétigny (2 tot 4 jaar)
- Het Stoppen met Foppen Boek (3 tot 6 jaar)
- DooBuddies Krasposter "speen afleren"
- Stoppen met duimen hoesje
Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Vraag per e-mail of advies aan huis
Literatuur
www.jeugdtandverzorging.net
Folder Duimzuigen, GGD, regio Ijsel Vecht