Ouders kunnen zich soms erg verbazen over het verlegen gedrag van hun kind. Kinderen die thuis heel erg vrij zijn kunnen in onbekende situaties plotseling erg verlegen zijn. Sommige ouders vinden dit erg vervelend. Maar het is goed om je als ouder te realiseren dat dit verlegen gedrag heel natuurlijk is en ook wel gezond. Het is ook niet goed wanneer een kind zonder enige schroom op iedereen afstapt. Enige terughoudendheid aan het begin van een ontmoeting is prima en geeft enkel aan dat het kind goed het verschil begrijpt tussen bekenden en onbekenden.

Het is ook goed om onderscheid te maken tussen verlegen gedrag en separatie-angst. Beiden kunnen er voor zorgen dat het kind erg aan de ouder hangt, zich verbergt achter de ouder, niets durft te zeggen en geen initiatief tot contact durft te nemen. Maar er ligt iets anders ten grondslag aan het probleem. Een kind met separatie-angst is vooral bang om bij de ouder vandaan te zijn. Een verlegen kind is vooral bang voor het contact wat het aan moet gaan met anderen. Het verschil is het beste te zien wanneer de ouder aanwezig blijft in de situatie waarin het kind met vreemde geconfronteerd wordt. Een verlegen kind zal dan meer moeite hebben met het leggen van contact dan een kind met verlatingsangst.

De meeste peuters/ kleuters stappen wel over hun angst heen wanneer ze de tijd hebben om even te wennen. De ouder kan hierbij helpen door eerste het kind veiligheid te bieden door dicht bij het kind te blijven en dan langzaam de afstand wat te vergroten. Het is ook goed om als ouder het vertrouwen uit te stralen dat je kind zich best redt in deze wat angstige situatie. Door als ouder aan te geven dat je er op vertrouwt dat het kind zich redt zal het kind ook meer op zichzelf vertrouwen, "want mama, papa denkt dat ik het kan". Boos worden heeft in ieder geval enkel een negatief effect omdat het het kind enkel maar meer onzeker zal maken. Maar ook door als ouder steeds het voortouw te nemen of het kind heel veel te helpen, krijgt het kind niet de kans zijn of haar verlegenheid te overwinnen en wordt de verlegenheid dus in stand gehouden. Door het kind wat af te leiden bijvoorbeeld met spel, zal het kind gemakkelijker zijn verlegenheid overwinnen. De aanwezigheid van andere leeftijdsgenootjes kan een kind ook helpen het verlegen gedrag sneller te overwinnen.
Saskia (4 jaar) durft bijna nooit antwoord te geven aan onbekenden die zij tegenkomt op straat, in de winkel, op school. Saskia's moeder is dit van haar gewend en laat het op zijn beloop. Groot is dan ook haar verbazing wanneer Saskia voor het eerst een vriendinnetje mee heeft uit school. 's Middags bij het boodschappen doen gaat het vriendinnetje mee en plotseling durft Saskia wel 'dank u wel' tegen de slager te zeggen. Saskia durft zelfs een kort gesprekje te voeren met het meisje achter de kassa nadat haar vriendin dit gesprek gestart is.
Het andere kind geeft dan een goed voorbeeld, maar biedt ook net die extra stimulans om de angst te overwinnen, want "wat zij kan dat kan ik ook"

Maar de verlegenheid van de ouders zelf is ook van invloed op het kind. In de eerste plaats omdat de ouders natuurlijk een voorbeeldfunctie hebben. Een kind wat verlegen gedrag bij een ouder ziet, zal dit vrij snel overnemen. Maar verlegenheid bij de ouders (nu of in het verleden) kan ook de manier waarop de ouders tegen de verlegenheid van het kind aankijken beïnvloeden. Enerzijds kan het leiden tot meer begrip bij de ouders omdat de ouder het gevoel en gedrag herkent. Maar anderzijds kan het ook leiden tot wat extra druk of stimulans van de ouders, omdat de ouder niet wil dat het kind dezelfde problemen zal krijgen die de ouder zelf heeft gehad als kind.
Ook zien we soms dat ouders die zelf helemaal niet verlegen zijn moeite hebben om om te gaan met het verlegen gedrag van hun kind.

Wanneer hulp zoeken?

Wanneer het verlegen gedrag ook bekenden betreft, ook kinderen betreft of wanneer het kind niet over de verlegenheid heen kan stappen na een periode van wennen en het kind over zich heen laat lopen, is er niet meer sprake van gewoon "wat verlegen gedrag". In dit geval is het goed om hulp voor het kind te zoeken. Anders zal het kind in een vicieuze cirkel belanden van geen contact aan durven gaan, hierdoor buitengesloten raken en geen ervaring op kunnen doen, waardoor het kind nog onzekerder wordt en nog minder initiatief tot contact zal durven laten zien. Deze negatieve spiraal zal dan doorbroken moeten worden zodat het kind ook positieve ervaringen kan gaan opdoen in het contact met anderen.

Ook moet er in dit geval goed gekeken worden wat de onderliggende problemen zijn van het verlegen gedrag. De onderliggende problemen zoals faalangst, onzekerheid of een negatief zelfbeeld kunnen dan ook aangepakt worden. Zonder het aanpakken van deze onderliggende problemen zal het zeer moeilijk zijn voor het kind om de verlegenheid te overwinnen.
En verlegenheid overwinnen betekent niet dat het kind niet meer verlegen is, maar wel dat het kind leert omgaan met zijn of haar verlegen gedrag en dat het geen grote belemmering is in het dagelijks leven.

Er zijn verschillende boeken voor kinderen over verlegen zijn. Verlegen kinderen kunnen hun gevoelens beter leren begrijpen en vinden herkenning in deze boeken. Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- Ik voel me… verlegen, Sarah Medina
- Verlegen Stijn heeft een verhaal, Beth Bracken (onze recensie)
- Twee verlegen pandas, Julia Jarman
- Het Verlegen Konijntje, Nick Ellsworth
- Het verlegen poesje, C. Schurr
- Wat Victor voelt, Ik ben verlegen, Aurélie Chien Chow Chine
- Verlegen Vera, Lucy Rowland
- Verlegen vrienden, Simona Ciraolo
- Verlegen Vliertje, Cat Min
- Pauw is een beetje verlegen, Jin Xiaoyu



Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Vraag per e-mail of advies aan huis

Literatuur
Ploeg, J. van der (1998) Had me dat eerder verteld. Hoofdstuk 9 blz 100-118. SWP, Utrecht.
Hetherington, E.M. & Parke R.P. (1986) Childpsychology, a contemporary viewpoint. Hoofdstuk7, blz 258 - 264, McGraw Hill International Editions.
Kleijne, G. (1999), Als je kind verlegen is. Kinderen, september 1999.