Vroeg wakker
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - mei 2022
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - mei 2022
Om half zes 's ochtends hoor je alweer gestommel op de gang en langzaam gaat de deur open. Daar staat je kleine dondersteen weer, met de mededeling 'klaar slapen.' Voor flink wat ouders is dit een scenario dat zich iedere ochtend herhaalt.
Waardoor worden kinderen vroeg wakker?
Er kunnen vele redenen zijn waardoor je kind al zo vroeg in de ochtend van mening kan zijn klaar te zijn met slapen. Een aantal van deze redenen zijn van voorbijgaande aard. Wanneer je kindje ziek is, is het logisch dat het slapen even niet wil lukken. En een kind dat bang of verdrietig is, kan hierdoor een tijdje slecht slapen. Zodra het verdriet verwerkt is of de angst overwonnen is, gaat het slapen weer beter.
Waardoor worden kinderen vroeg wakker?
Er kunnen vele redenen zijn waardoor je kind al zo vroeg in de ochtend van mening kan zijn klaar te zijn met slapen. Een aantal van deze redenen zijn van voorbijgaande aard. Wanneer je kindje ziek is, is het logisch dat het slapen even niet wil lukken. En een kind dat bang of verdrietig is, kan hierdoor een tijdje slecht slapen. Zodra het verdriet verwerkt is of de angst overwonnen is, gaat het slapen weer beter.
Er is ook een groep kinderen bij wie het vroeg wakker worden vooral te verklaren is vanuit het verkeerd verdelen van de slaap. Een peuter die gewend is overdag nog te slapen, maar dit eigenlijk niet meer nodig heeft kan al vroeg in de ochtend wakker worden en echt het gevoel hebben klaar te zijn met slapen. Of het kind gaat vroeg in de avond al naar bed, terwijl het al toekan met wat minder slaap. Het vaste ritme kan er dan voor zorgen dat het wel gewoon gemakkelijk in slaap valt, maar de volgende ochtend als heel vroeg wakker wordt. En door het vroege wakker worden, wil het kind 's avonds toch weer bijtijds naar bed.
Overigens is er bij het inperken van het slapen enige voorzichtigheid geboden. Want we zien soms ook dat kinderen die juist wat te weinig slapen, vroeg in de ochtend wakker worden. Door het tekort aan slaap gaat het lichaam het stresshormoon Cortisol aanmaken, wat het slapen bemoeilijkt. Deze kinderen verdelen hun slaap ook verkeerd, maar raken hierdoor oververmoeid, waardoor het doorslapen niet goed lukt.
Vroeg wakker worden kan natuurlijk ook ontstaan door een oorzaak buiten het kind. Het is al vroeg licht in de slaapkamer, de buren maken vroeg in de ochtend lawaai of het kind wordt wakker van het eerste verkeer in de vroege ochtend.
Slaapcyclus
Een mens doorloopt verschillende slaapcycli in de nacht. Voor kinderen (ouder dan zes maanden) geldt dat een slaapcyclus tussen de 60 en 90 minuten duurt. We onderscheiden twee vormen van slaap, de REM slaap en de non-REM slaap. In de REM slaap, ook wel actieve slaap genoemd, is het lichaam ontspannen, maar zijn de hersenen actief. Dit is de fase waarin de dromen voorkomen. In de non-REM fase zijn de hersenen weinig actief, maar zien we meer lichaamsbeweging. In de non-REM fase onderscheiden we de lichte en de diepe slaap.
In een slaapcyclus gaat het kind van de lichte non-REM fase naar de diepe non-REM fase, terug naar de lichte non-REM fase, om dan naar REM fase te gaan. Na de REM fase begint een nieuwe cyclus. Kinderen brengen veel meer slaap door in de REM fase, dan volwassenen. Baby's brengen 50% van hun slaap door in de REM fase, peuters nog zo'n 30% en dit daalt tot 20% tegen de tijd dat het kind een jaar of vijf is. Volwassenen brengen ook zo'n 20% van hun slaap door in de REM fase.
Wat is te vroeg?
Wanneer je kind ergens tussen zes en half zeven wakker wordt, kun jij dat best heel vroeg vinden. Maar veel jonge kinderen worden rond dit tijdstip wakker. Wanneer je kind geen signalen geeft dat het vermoeid is overdag, dan wordt het dus eigenlijk niet te vroeg wakker. We spreken in dit geval toch niet echt van te vroeg wakker worden, hoogstens te vroeg voor jou als ouder ;-).
Wanneer je kind signalen geeft dat het vermoeid is overdag, dan is het raadzaam te gaan werken aan langer slapen in de ochtend. Vermoeidheid kan een flink impact hebben op je kind en kinderen kunnen in een vicieuze cirkel belanden van te kort slapen, hierdoor vermoeid raken, waardoor het slapen nog minder goed lukt. Je kind heeft dan hulp nodig om weer beter door te kunnen slapen. Waar deze hulp uit moet bestaan, hangt natuurlijk af van de oorzaak van het slaapprobleem. Dit vraagt om een persoonlijke, op het kind afgestemde aanpak (waarbij wij je uiteraard kunnen helpen).
En soms zal je niet anders kunnen dan tot de conclusie komen dat je kind gewoon een vroege vogel is en echt om zes uur/half zeven klaar is met slapen. Realiseer je dan dat dit vaak een fase is en dat je kind in een komende fase de slaap weer anders kan gaan verdelen. Het kan soms helpen niet meteen aan de dag te beginnen, maar nog een beetje samen te soezelen in bed. Zo kan je zelf nog even wat rust pakken en gaat je kind er zich zo min mogelijk op instellen dat dag gewoon begint om zes uur 's ochtends. Als je merkt als ouder dat je echt veel moeite hebt met het vroege wakker worden, dan is het mogelijk een overweging om zelf wat eerder naar bed te gaan in de avond, zodat je wat meer toekomt aan de uren slaap die je nodig hebt.
Boekjes over vroeg wakker worden kunnen je helpen te praten met je kind over het slapen. Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- Klaarwakker, Lawrence Schimel (2 tot 4 jaar)
- Mini wordt wakker, Kitty Crowther (3 tot 6 jaar)
- Wie fluit de zon wakker?, Danielle Schothorst (4 tot 7 jaar)
- Wie kwettert mij wakker?, Ellen Delange (4 tot 7 jaar)
Hulpmiddelen:
- Slaaptrainer
Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Stel uw vraag of advies aan huis