Papa en mama hebben ruzie
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - april 2008
Waar mensen samenleven wordt ruzie gemaakt. Dat is haast niet te voorkomen. Dat ouders wel eens ruzie hebben is dus heel begrijpelijk. Ruzie maken kan soms ook nodig zijn, omdat conflicten opgelost moeten worden of frustraties en boosheid geuit moeten worden.
Maar wat betekent het voor een kind wanneer het getuige is van een ruzie tussen de ouders? Is het schadelijk wanneer je kind er bij aanwezig is wanneer je ruzie met je partner hebt? Moet ruzie in het bijzijn van de kinderen zo veel mogelijk voorkomen worden? Of kan het geen kwaad om ruzie te maken waar de kinderen bij zijn?
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - april 2008
Waar mensen samenleven wordt ruzie gemaakt. Dat is haast niet te voorkomen. Dat ouders wel eens ruzie hebben is dus heel begrijpelijk. Ruzie maken kan soms ook nodig zijn, omdat conflicten opgelost moeten worden of frustraties en boosheid geuit moeten worden.
Maar wat betekent het voor een kind wanneer het getuige is van een ruzie tussen de ouders? Is het schadelijk wanneer je kind er bij aanwezig is wanneer je ruzie met je partner hebt? Moet ruzie in het bijzijn van de kinderen zo veel mogelijk voorkomen worden? Of kan het geen kwaad om ruzie te maken waar de kinderen bij zijn?
Een ruzie in het bijzijn van de kinderen hoeft zeker niet meteen een probleem te zijn. Ook in de maatschappij worden kinderen geconfronteerd met conflicten en het is goed wanneer zij hier wat aan gewend zijn en geleerd hebben hoe ze hier mee om kunnen gaan.
Het meemaken van een ruzie tussen ouders kan zelfs best leerzaam zijn. Kinderen kunnen op deze manier van hun ouders leren hoe je ruzie maakt, hoe je opkomt voor je eigen ideeën en overtuigingen. Maar ook hoe je rekening houdt met de ideeën en overtuigingen van de ander. Daarnaast leert het kind hoe je onderhandelt en tot een compromis kan komen of samen kunt besluiten te accepteren dat je het niet eens kunt worden. Want niet iedere ruzie hoeft altijd opgelost te worden. Je kunt ook samen besluiten je er bij neer te leggen dat je anders over zaken denkt en het conflict los laten. Kinderen leren zo dat je het best soms oneens kunt zijn, ook als je van elkaar houdt. Ouders hebben op deze manier een voorbeeldfunctie naar hun kinderen toe, hoe een ruzie goed kan verlopen.
Maar dat is dan dus wel de voorwaarde, de ruzie moet wel goed verlopen. Wat meteen de volgende vraag oproept: wat is dat, een ruzie die 'goed' verloopt ?
In de eerste plaats is het natuurlijk belangrijk dat de ruzie toch redelijk rustig verloopt. Dat een ruzie waarbij er geslagen wordt, gedreigd of gekleineerd niet goed is, zowel in het bijzijn als ook in afwezigheid van het kind spreekt voor zich. Fysieke of verbale agressie moet ten alle tijden voorkomen worden. Maar ook te veel of te hard tegen elkaar schreeuwen, is absoluut geen goed voorbeeld naar het kind toe. Ouders moeten er steeds naar streven de emoties onder controle te houden. En wanneer dit niet lijkt te lukken is het beter dat zij even afstand van elkaar nemen en het conflict op een ander moment voortzetten.
Daarnaast is het ook niet goed wanneer een kind te vaak geconfronteerd wordt met ruzie tussen de ouders. Wat 'vaak' is verschilt toch een beetje per gezinssituatie. In een gezin waar er regelmatig onenigheid tussen de ouders is, maar waar de sfeer in huis verder goed is en de kinderen weten dat de ouders van elkaar houden, zal regelmatig ruzie voor minder zorgen en spanning bij de kinderen zorgen. Terwijl ruzie binnen een gezin waar ruzie maar weinig plaats vindt in het bijzijn van de kinderen of waar ook tussen de ruzies door er sprake is van een gespannen sfeer tussen de ouders, voor veel meer spanning en zorgen bij de kinderen kunnen leiden.
Overigens is niet alleen de manier waarop er ruzie gemaakt wordt van belang, ook het onderwerp van de ruzie speelt een belangrijke rol in het bepalen of het kwaad kan de ruzie te laten plaatsvinden in het bijzijn van de kinderen. Vooral alledaagse onderwerpen kunnen ter sprake komen in het bijzijn van de kinderen.
Helaas is het soms zo dat een ruzie begint over een bepaald alledaags onderwerp, maar dat de ruzie al snel eigenlijk over iets heel anders gaat. Zo kan een ruzie starten met het bespreken wie de kinderen de volgende dag van school haalt, maar al heel snel gaat de ruzie eigenlijk over de frustratie van de ene ouder dat de andere ouder geen grotere rol kan of wil spelen bij de opvoeding en verzorging van de kinderen. Zo kan uit iets kleins een grote ruzie ontstaan. En dat soort situaties begrijpen - vooral jongere - kinderen niet goed. Ze begrijpen niet dat zo iets kleins als wie de volgende dag bij de school staat tot zo'n grote ruzie kan leiden.
Daarnaast zijn ruzies over zaken waar de ouders het structureel niet over eens zijn en ook niet worden, ook verwarrend voor een kind omdat deze ruzies keer op keer niet op te lossen zijn.
Meningsverschillen over de kinderen of de opvoeding moeten ook zo min mogelijk in het bijzijn van de kinderen besproken worden. In de eerste plaats kunnen kinderen zich erg schuldig gaan voelen wanneer zij het gevoel hebben de oorzaak van een conflict te zijn. Maar in de tweede plaats geven ouders ook geen goed signaal naar hun kind, wanneer ze zo duidelijk laten blijken het niet met elkaar eens te zijn in de opvoeding.
Beter maar geen ruzie waar de kinderen bij zijn?
Natuurlijk is het fijn voor een kind wanneer zijn/haar ouders weinig of nooit ruzie hebben. Maar dan moet er ook niet sprake zijn van 'verborgen' conflicten. Wanneer er sprake is van een gespannen of ijzige sfeer tussen de ouders of wanneer de ouders grotendeels tegen elkaar zwijgen, kan dit zeer verwarrend zijn voor een kind. Kinderen begrijpen over het algemeen ruzie beter dan een sfeer van stilzwijgen en spanning. Ook sluimerende conflicten die maar niet opgelost worden, kunnen een zeer negatief effect op kinderen hebben. Ook dan kan een ruzie, wanneer deze kan leiden tot het oplossen van het meningsverschil beter zijn.
Uiteraard is het dan het meest wenselijk om ruzie te hebben wanneer het kind er niet bij is. Maar ruzie plan je nu eenmaal meestal niet, die ontstaat.
Als de ruzie niet goed verloopt
Kinderen die vaak geconfronteerd worden met ruzie of te maken krijgen met hoog oplopende ruzie tussen de ouders kunnen de aandacht heel erg naar zich toe gaan trekken om zo de aandacht van de ouders van het conflict af te leiden. Met moeilijk gedrag vestigen ze de aandacht op zichzelf in de hoop zo de ruzie tussen de ouders te kunnen voorkomen.
Ook zien we regelmatig dat kinderen die thuis vaak geconfronteerd worden met heftige ruzies tussen de ouders, op school moeite hebben zich te concentreren en soms agressie laten zien in conflicten met leeftijdgenoten.
Bij deze kinderen worden vaker slaapproblemen, angst, negatieve gevoelens die moeilijk geuit worden en meer conflicten met leeftijdgenoten waargenomen.
In de eerste plaats is het belangrijk dat het kind weet dat het geen schuld heeft aan de ruzie, zelfs niet wanneer de ruzie over het kind gaat. Het is heel belangrijk om naar je zoon/dochter toe te benadrukken dat hij/zij de ruzie niet kan beïnvloeden en er buiten staat.
Het geven van uitleg na een ruzie kan je kind helpen de ruzie te begrijpen en daardoor er beter mee om te kunnen gaan. Van groot belang hierbij is dat uitgelegd wordt dat de boosheid het gedrag van de andere ouder betrof en niet de andere ouder zelf. Kinderen moeten leren dat je ondanks dat er soms ruzie is van elkaar kunt blijven houden.
Bij een ruzie is het belangrijk dat het kind niet het gevoel krijgt een kant te moeten kiezen. Kinderen kunnen daarvan in een enorm loyaliteitsconflict belanden, omdat ze beide ouders willen steunen. Een kind mag nooit het gevoel hebben verantwoordelijk te zijn voor het oplossen of voorkomen van ruzies tussen de ouders. Situaties waarbij de ouders via het kind gaan praten tegen elkaar, "zeg maar tegen papa dat....", moeten al helemaal voorkomen worden. Het kind wordt dan volledig bij de ruzie betrokken, terwijl het part nog deel heeft aan het conflict.
Op het moment dat je zoon/dochter getuige is geweest van een ruzie tussen de ouders, is het goed hem/ haar er ook bij te laten zijn wanneer de ruzie opgelost of bijgelegd wordt. En wanneer dit niet kan, je kind er van op de hoogte te stellen dat de ruzie voorbij en opgelost is. Bij ruzie is communicatie tussen de ouders belangrijk, maar ook communicatie tussen de ouders en het kind is belangrijk. Door met je kind te praten over de ruzie, hem/ haar de ruimte te geven gevoelens te uiten en vragen te stellen en door uitleg te geven, kan je kind op een goede manier omgaan met de ruzie waar hij/zij getuige van is geweest.
Ruzie mag, met mate!
Een keer ruzie hebben in het bijzijn van de kinderen kan dus geen kwaad, zolang het maar alledaagse ruzietjes betreft waarbij de ouders goed de controle houden over hun boosheid. Over het algemeen zullen ouders best zelf aanvoelen wat wel en niet kan in het bijzijn van de kinderen.
Maar als een ruzie toch een keer wat feller verloopt dan verwacht of minder gemakkelijk op te lossen lijkt dan verwacht, hoeft dit ook nog geen kwaad te doen. Zolang de ouders maar praten met de kinderen over de ruzie, zorgen en angsten bij het kind wegnemen en laten weten dat je ook van elkaar kunt blijven houden wanneer je ruzie hebt, kunnen kinderen ook best omgaan met een wat heftiger ruzie. Zolang het kind buiten de ruzie kan blijven en er niet sprake is van fysiek of verbaal geweld of ontwrichting van de relatie tussen de ouders.
Een boekjes over ruzie kan jonge kinderen helpen begrijpen dat soms ruzie hebben niet erg is en zorgen en angsten wegnemen. Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- Anna maakt ruzie, Kathleen Amant (2,5 tot 6 jaar)
- Soms is er ruzie, Dagmar Geisler (4 tot 7 jaar) (onze recensie)
- De Kijkdoos 198 - Ruzie, Minke van Dam (4 tot 8 jaar)
- Siebe houdt niet van ruzie, Moniek Vermeulen ( 6 tot 8 jaar)
Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Vraag per e-mail of advies aan huis