Werk en gezin combineren

Werk en gezin combineren.

Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - november 2012

Als we kijken naar de hoeveelheid werkende moeders, dan staat Nederland binnen Europa samen met de Scandinavische landen boven aan. In Nederland werkt zo'n driekwart van de moeders, waarbij het in de meeste gevallen gezinnen betreft met twee werkende ouders.
Het overgrote deel van de werkende moeders werkt parttime. Ook dit aantal is veel hoger dan in andere Europese landen. In de meeste Europese landen zien we dat minder moeders werken, maar als ze werken, werken ze meestal fulltime. Parttime werken is in deze landen vaak moeilijk, zo niet onmogelijk en de keuze is dus meestal fulltime werken of niet werken.
In Nederland werkt zo'n tien procent van de moeders meer dan 35 uur per week. Het merendeel van de moeders (een kleine 40 procent) werkt tussen de 12 en 27 uur en ruim vijftien procent van de moeders werkt tussen de 27 en 35 uur. Tien procent van de moeders werkt 12 uur of minder en de overige moeders werken dus niet. (cijfers van het CBS)
Als we kijken naar de vaders, dan zien we dat slechts achttien procent van de werkende vaders, parttime werkt. De vaders die wel veel thuis zijn met de kinderen, hebben vaak een partner die veel werkt. De rollen zijn dan als het ware omgedraaid. In de meeste gezinnen is er een hoofdkostwinner en een ouder die parttime werkt. Het gelijkelijk verdelen van de zorg voor het gezin zien we minder, slechts in zes procent van de gezinnen werken beide ouders parttime. Het combineren van werk en gezin is dus nog steeds iets dat vooral de moeders doen.

De keuze... als die er is.

Niet ieder gezin heeft de keuze of beide ouders werken of niet. Soms is het financieel noodzakelijk dat beide ouders werken. Maar voor veel aanstaande ouders is het toch een keuze die zich aandient. Al tijdens de zwangerschap zullen de ouders moeten kijken hoe zij straks werk en zorg willen gaan verdelen. Belangrijk is dat de aanstaande ouders hierbij zo eerlijk mogelijk tegenover elkaar en zichzelf zijn. Wanneer je iets niet ziet zitten, zoals veel werken of juist veel thuis zijn, is het niet verstandig hier toch mee in te stemmen. Ook al verwacht je omgeving misschien van je dat je thuis bent voor je kind of dat je je mooie carrière niet zo maar opgeeft, wanneer je zelf niet echt achter een keuze kunt staan, is de kans groot dat de afspraken die je maakt met je partner niet gaan werken.

Het is goed om een aantal zaken mee te nemen in de afweging van de verdeling van werk en zorg. Allereerst moet er gekeken worden wat financieel mogelijk is. Moeten beide ouders werken en hoeveel uur om de financiële ruimte te hebben die ze wensen? Dan moeten beide ouders zich afvragen hoeveel uur ze zouden willen werken, in hoeverre dit haalbaar is binnen hun huidige functie, of flexibel werken/thuis werken mogelijk is en hoezeer de werkgever open zal staan voor het vinden van oplossingen wanneer de ouder een ziek kind thuis heeft. Ook vragen als: hoe belangrijk is geld voor mij, welke uitgaven zijn noodzakelijk en welke eigenlijk niet, hoe belangrijk is mijn persoonlijke ontwikkeling, wat heb ik nodig om mij te blijven ontwikkelen en hoe gevoelig ben ik voor het oordeel van mijn omgeving, zijn dan zaken die aan bod komen. Daarnaast moet bekeken worden hoeveel opvang de ouders willen voor hun kind en wat voor vorm van opvang.

Het is goed hier tijdens de zwangerschap al over na te denken en over te praten. Maar het is wel verstandig je te realiseren dat je, wanneer je kind er eenmaal is, er heel anders tegen aan kunt kijken. Misschien kan die prachtige baan je wel gestolen worden, wanneer je kindje er eenmaal is en besluit je ook best met wat minder geld toe te kunnen en dus minder te gaan werken (en dat is echt niet iets wat alleen moeders besluiten).
Of misschien verlang je juist wel enorm naar de uitdaging van een baan nadat je een aantal maanden thuis hebt gezeten met je kindje. Het is dus goed om ook na de geboorte van je baby in gesprek te blijven en open te staan voor wijzigingen in de afspraken.

Zorgen en werken

Het combineren van werk en zorg voor de kinderen vraagt om een flexibele werkgever die open staat voor parttime werken, flexibele werktijden, de mogelijkheid thuis te werken en eventueel verlof wanneer een kind ziek is. Thuiswerken kan zeker uitkomst brengen. De ouder kan werken en er toch in de achtergrond zijn voor de kinderen. Zeker wanneer de kinderen wat ouder zijn, kan dit goed werken, omdat ze niet meer steeds begeleid en ondersteund hoeven te worden. Met kleine kinderen thuis kan het een stuk lastiger zijn om te werken. Ouders die één of meerdere dagen thuis werken ervaren ook dat de grens tussen werk en privé minder duidelijk wordt. Het kan dat er teveel afleiding is zodat aan het eind van de dag misschien de troep in huis wel opgeruimd is en de kinderen aandacht gehad hebben, maar de helft van het werk er nog ligt. Of anderzijds dat je ontdekt dat je om half elf 's avonds nog steeds zit te schrijven aan dat voorstel, iets wat je niet zou doen, wanneer je om zes uur de deur van je kantoor achter je dicht getrokken had en op de fiets naar huis gestapt was. Thuis werken kan heel handig zijn wanneer je werk en gezin probeert te combineren, maar het gaat dus wel gepaard met wat risico's.
.

We zien een groeiend aantal ZZP-ers (zelfstandige zonder personeel) onder de werkende moeders. Door eigen baas te worden kun je je eigen werktijden bepalen, wat het combineren van werk en zorg gemakkelijker maakt. Maar de grens tussen werk en privé wordt dan vaak nog dunner en als ZZP-er werken geeft veel onzekerheid wat betreft inkomsten. Het is fijn als je als ZZP-er je werk kunt verschuiven wanneer je kind 's ochtends ziek blijkt te zijn, maar die dag zijn er dan geen inkomsten (er zijn wel regelingen om dit te ondervangen, maar die zijn zeer complex). En hetzelfde geldt natuurlijk ook wanneer je zelf een weekje ziek in bed belandt.
Daarbij ben je in periodes dat er minder werk is, ook niet zeker van een minimum aan inkomsten.

Uitdagingen

Ouders die werk en zorg voor hun gezin combineren ervaren, begrijpelijk, vooral de ochtendspits maar ook het eind van de middag/ begin van de avond als stressvol. 's Ochtends moeten de kinderen aangekleed, er moet brood voor school en werk klaargemaakt worden en iedereen moet zorgen op tijd op school/ kinderdagverblijf/ werk te zijn. Om dit allemaal voor elkaar te krijgen en dan ook nog een beetje gezellig te laten verlopen, kan een hele uitdaging zijn.
Aan het eind van de middag moeten de kinderen weer opgehaald van het kinderdagverblijf/ naschoolse opvang/ gastouder of opa en oma en moet er dus opnieuw gehaast worden. Menig ouder trekt met enig schuldgevoel de deur achter zich dicht, wetende dat collega's nog aan het werk zijn. Maar ja, te laat komen bij de opvang kan ook niet. Dan moeten er nog boodschappen gedaan worden, gekookt, een wasmachine gevuld, gegeten en dan de kinderen naar bed. Ook dit gaat vaak gepaard met schuldgevoel, want na een dag je kind niet gezien te hebben wil je graag er even helemaal voor hem of haar zijn. Maar ja, er moet nog zoveel gebeuren....
Helemaal een uitdaging wordt het wanneer een kind ziek blijkt te zijn.

Wat helpt?

Als ouder weet je dat structuur belangrijk is voor kinderen. Wanneer je werk en de zorg voor je kinderen probeert te combineren geldt ditzelfde. Structuur en duidelijke afspraken zorgen voor een hoop rust. Het is prettig wanneer duidelijk is wie op welke dagen de kinderen haalt en brengt, wanneer er duidelijke afspraken zijn wie er op welke dag kookt, wie de boodschappen haalt en wie de stofzuiger door het huis haalt. Ook met betrekking tot onverwachte gebeurtenissen is het fijn wanneer er toch enige duidelijkheid kan zijn. Bijvoorbeeld de wetenschap dat oma kan bijspringen wanneer een kind ziek is, of de afspraak dat jij de woensdag eventueel vrij kan nemen, maar dat je partner echt de donderdag voor zijn rekening zal moeten nemen, omdat je die dag vergadert. Een kind met koorts zorgt dan voor veel minder stress dan wanneer je op dat moment nog een oplossing moet gaan verzinnen.

We verwachten niet van onze kinderen dat ze perfect zijn, dus waarom verwachten we dat wel van onszelf? Door iets minder van jezelf te verwachten, kan je ook een hoop rust creëren. Is het echt zo erg wanneer je kind in het weekend eens in een oude broek loopt omdat de berg met was nog even weggewerkt moet worden? Is het onvergeeflijk dat woensdag Pizzadag is, omdat koken dan gewoon moeilijk in te plannen is? En zullen je vrienden er echt over vallen, wanneer er hier of daar wat stof ligt, omdat de stofzuiger even niet uit de kast is geweest? Natuurlijk niet.
Door iets minder van ons zelf te eisen, kunnen we ons een stuk beter voelen. En dat is wel zo fijn voor de kinderen. En wanneer kinderen blij zijn, geeft dat de ouders ook weer meer rust.
En als dat stof je wel stoort, waarom dan niet iemand zoeken die dat rotklusje van je over kan nemen. Het uitbesteden van bepaalde zaken kan ook een hoop rust geven. Een hulp in de huishouding (die ook even strijkt), een klusjesman, een boodschappen bezorgservice, een oppas of een goede huiswerkbegeleider nemen ons enorm veel uit handen en zorgen zo voor meer rust. Uiteraard zijn daar kosten aan verbonden en niet iedereen kan die betalen. Maar als het wel kan, kan het ontzettend fijn zijn zo wat dingen uit handen te kunnen geven. De baten wegen dan vaak makkelijk op tegen de kosten.

Veel problemen of irritaties waar je tegen aanloopt zijn aan te pakken met hele praktische oplossingen. Verloopt iedere ochtend met gehaast, gemopper en gestress, dan is wat eerder opstaan misschien wel zo prettig. Het kan even moeilijk zijn wanneer de wekker gaat, maar daarna geeft het wel meer rust en gezelligheid, als je de kinderen niet steeds achter hun broek hoeft te zitten. 's Avonds alvast de ontbijtspullen klaarzetten, de trommeltjes vullen, kleding uitzoeken of door het huis zwervende schoenen bij elkaar zoeken, kan ook rust geven in de ochtend. En misschien is het wel veel prettiger om 's avonds te douchen in plaats van in de drukke ochtendspits.
Voor meerdere dagen boodschappen doen, zodat je niet nog met twee vermoeide kinderen door de supermarkt hoeft te rennen, geeft ook rust. Of eerst de boodschappen doen en dan de kinderen van het kinderdagverblijf ophalen.
Door goed te kijken waar irritaties of stress door ontstaan, zijn vaak goede praktische oplossingen te vinden.

De keuze hoe ouders werk en zorg willen verdelen is een persoonlijke keuze (ook wanneer beide ouders moeten werken blijven er keuzes over), die niet altijd even gemakkelijk te maken is. Vaak kampen ouders met schuldgevoelens, enerzijds ten opzichte van hun kinderen, anderzijds ten opzichte van collega's of de werkgever.
Onderzoek wijst uit dat kinderen van werkende ouders net zo gelukkig zijn als kinderen met een thuisblijvende ouder. Schuldgevoel ten opzichte van de kinderen is dan ook over het algemeen niet nodig. En voor schuldgevoel op het werk is meestal ook geen reden. Juist omdat ouders die werken heel bewust hun tijd indelen, leveren ze zeker niet slechter of minder werk dan hun collega's zonder kinderen.
Gelukkig blijken de meeste werkende ouders redelijk tevreden te zijn. Het meest ontevreden zijn werkende ouders over de verdeling van de zorg voor de kinderen en het huishouden. De ouders die er in slagen hierover in gesprek te blijven en de afspraken ook regelmatig opnieuw onder de loep nemen en bijstellen, zijn het meest tevreden.

Er zijn verschillende boeken over het combineren van werk en gezin. Hier een aantal op rijtje (Hoewel deze lijst zorgvuldig is samengesteld, kan Opvoedadvies.nl niet instaan voor de kwaliteit van de in deze boeken verstrekte informatie) Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:

- Survivalgids voor werkende ouders, handboek om werk en gezin succesvol te combineren, Mariska Hidding- van der Meer
- Mindfulmama@Work praktische gids voor de stressvrije moeder!, Iris Bouwman
- Moeder en carrière: een topcombinatie, CEO van je gezin, Sara Reymen
- Mom You Can, Meer geluk in werk en moederschap, Elsbeth Teeling
- Win-Win werk en gezin 75X Tips, inspiratie en herkenbare situaties voor werkende ouders, Emmeliek Boost

Een goede familieplanner kan je helpen overzicht te houden.bol.com biedt een ruime keuze aan gezinsplanners. Voor meer informatie en de mogelijkheid om een planner te kopen: Gezinsplanners

Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Vraag per e-mail of advies aan huis